Notacja muzyczna to całokształt znaków: oznaczeń, symboli graficznych, określeń słownych itp., stosowanych przez Chopina w autografach jego dzieł. Pojęcie notacji Chopinowskiej obejmuje w szczególności specyfikę pisma nutowego Chopina. Zapis muzyczny można rozumieć również jako całokształt znaków używanych w druku przez wydawców utworów Chopina.

Ze względu na przeznaczenie rękopisów i ich wygląd zewnętrzny istnieją różnorodne klasyfikacje autografów dzieł kompozytora na poszczególne grupy (m.in. J. Ekier, W. Nowik, J. Kallberg). Zasadniczo autografy podzielić można na szkice, czystopisy (w nieostatecznej i ostatecznej postaci) oraz rękopisy w charakterze pamiątek-upominków dla przyjaciół i znajomych. Notacja szkiców ma charakter nieoficjalny, prywatny i uwidacznia cechy, które w czystopisach stają się w większym stopniu skonwencjonalizowane, oparte na zasadach notacji klasycznej. Szkice reprezentują sposób zapisu skrótowy, uproszczony, nieprecyzyjny i nieuporządkowany, czystopisy zaś — czytelny i dookreślony, zwłaszcza autografy przeznaczone jako podkłady do kopii lub druku. Pośrednią formę stanowią czystopisy utworów w nieostatecznej postaci (pierwsze redakcje dzieła), choć granice między tymi grupami są płynne. Nawet autografy edycyjne i kopie rękopiśmienne autoryzowane przez Chopina, zawierają — oprócz korekt — skreślenia, nowe poprawki i uzupełnienia. Dla ustalenia ostatecznego tekstu nutowego szkice mają mniejsze znaczenie niż czystopisy, są jednak bogatszym źródłem wiedzy o procesie twórczym i inwencji kompozytora. Oddają też atmosferę, w której powstawały — pośpiech, wahanie, spontaniczność. Szkice są na ogół pozbawione wskazówek wykonawczych, z rzadka tylko pojawiają się w nich oznaczenia pedalizacyjne, łukowanie, bądź palcowanie (zwłaszcza w kłopotliwych technicznie figuracjach). W szkicach wielu utworów papier pokryty jest kleksami, a marginesy — śladami pośpiesznego rozpisywania pióra.

Do indywidualnych cech roboczej notacji Chopina należą organizujące materiał nutowy wskazówki słowne, oznaczenia literowe, cyfrowe, graficzne oraz mieszane (ich kombinacje). Za przykład wskazówek słownych mogą służyć: iak z początku, aż dotąd, iak drugi (autograf roboczy Tria g-moll), w Ges trzeba śpiewać (szkic pieśni Moja Pieszczotka), niżej (szkic Sonaty g-moll op. 65); określenia tempa i charakteru, np.: Z chłopska, ale nie wesoło (autograf pieśni Poseł); literowe oznaczenia wysokości dźwięków, np. d, es, ut, si (szkice pieśni Moja Pieszczotka, Poloneza-Fantazji As-dur op. 61, Sonaty g-moll op. 65). W szkicach wielu utworów kolejne warianty zapisywane są jako: 2gi, 3ci, pojawiają się słowne określenia tonacji, np. Fis-dur, zamiast oznaczeń chromatycznych na przestrzeni utworów Chopina stosuje w szkicach n. oszczędną, ekonomiczną i zredukowaną — często używa znaków pomocnych w dokonaniu szybkiego zapisu i ułatwiających jego przekształcenia (m.in. | na powtórzenie akordu, / na powtórzenie taktu,  \   /  na powtórzenie figury ósemkowej, \\   //  na powtórzenie figury szesnastkowej i wiele in.). Charakterystyczne jest wpisywanie powtarzających się fragmentów utworów za pomocą wstawionych w puste takty cyfr lub liter, którymi uprzednio opatruje Chopin określone takty przy ich pierwszym pojawieniu się.

Chronologiczne przemiany notacji Chopina można ujmować na dwa sposoby: 1. ewolucję zapisu od szkicu do czystopisu danego utworu, 2. przeobrażenia charakteru pisma w kolejnych etapach twórczości Chopina. Badania nad pierwszym z nich utrudnia uszczuplona liczba autografów kompozytora, spośród których wiele zaginęło, uległo zniszczeniu bądź rozproszeniu. Dopiero komplet źródeł do danego utworu mógłby dać pełny obraz ewolucji notacji Chopina, a zarazem przebieg procesu twórczego. Na drugi — uwzględniający cechy zmienne grafiki pisma nutowego Chopina zwrócił uwagę J. Ekier, uwzględniając ten aspekt notacji w badaniach nad chronologią powstawania dzieł Chopina. Do cech zmiennych należy m.in. notowanie położenia laseczek nutowych względem główek nut.

Chopin troszczył się i niepokoił o losy swych manuskryptów, które powstawały — zgodnie z relacjami współczesnych mu osób — w dwóch etapach: 1. w gorączkowym porywie natchnienia, spontanicznej inspiracji oraz 2. w żmudnym trudzie cyzelowania szczegółów, powolnym dochodzeniu do końcowej wersji utworu. Ostateczny kształt dzieła bywa niekiedy trudny do uchwycenia. Istnieją bowiem przykłady dokonywania przez Chopina późniejszych redakcji swych dzieł w pierwszych wydaniach, jak również precedensy wpisywania wariantów (odmian) w egzemplarzach lekcyjnych. W liście do J. Fontany z 18 X 1841 r. Chopin o swym rękopisie Allegro de Concert pisał: „Na Boga Cię proszę, szanuj mój manuskrypt i nie gnieć mi ani smól, ani drzej (wszystko to, czego Ty nie umiesz, ale ja piszę, bo tak kocham moje nudy pisane). Przepisz. […] nie chciałbym tej pajęczyny żadnemu grubemu kopiście dawać. Jeszcze raz Ci polecam, bo gdyby mi przyszło jeszcze raz te 18 stron pisać, owariowałbym. Ale nie pomiętoś!!!”. Główni kopiści dzieł Chopina: J. Fontana i A. Gutmann jakkolwiek mieli wysokie kompetencje muzyczne, to jednak sporządzili rękopisy nie pozbawione odchyleń od pierwowzorów.

Notacja Chopina jest jednym z głównych problemów edytorstwa muzycznego; ma bezpośredni wpływ na ustalenie ostatecznego kształtu i obrazu graficznego tekstu nutowego w wydaniach dzieł Chopina.

Bibliografia: Peter Wackernagel, Handschriften Chopins, „Chopin-Almanach”, Leipzig 1949, s. 125-133. Oswald Jonas, On the Study of Chopin’s Manuscripts, „Chopin-Jahrbuch” 1956, s. 142-155. J. Ekier, Wstęp do Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina. 1. Zagadnienia edytorskie, Warszawa 1974. Jeffrey Kallberg, O klasyfikacji rękopisów Chopina, „Rocznik Chopinowski” 1985 nr 17, s. 63-96. Wojciech Nowik, Notacja muzyczna Fryderyka Chopina – jej kształt, specyfika i funkcja, „Rocznik Chopinowski” 1987 nr 19, s. 93-103. J. Ekier, Ostateczny tekst czy ostateczne teksty Chopina? Zagadnienie wariantów, „Rocznik Chopinowski” 1988 nr 20, s. 148-157. W. Nowik, Od szkicu do tekstu ostatecznego,  „Rocznik Chopinowski” 1988 nr 20, s. 157-161. M. Tomaszewski, Słowne oznaczenia charakteru, tempa i ekspresji. Zmienność w trakcie procesu twórczego, „Rocznik Chopinowski” 1988 nr 20, s. 165-169. Ewald Zimmermann, Harmoniczna ambiwalencja i trudności w ustalaniu ostatecznego tekstu, „Rocznik Chopinowski” 1988 nr 20, s. 161-165.